آیا در تاریکیِ عمیقِ احساسات غرق شده‌اید؟

آیا طوفانِ سهمگینِ نوسانات خلقی، زندگیتان را به آشوب کشانده است؟

آیا در روابطتان با دیگران، رنج می‌برید و از صمیمیت و تعهد می‌ترسید؟

اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت است، ممکن است به اختلال شخصیت مرزی (BPD) مبتلا باشید.

در این مقاله از موسسه مسیر آرامش دی، به زبانی ساده و قابل فهم، به بررسی اختلال شخصیت مرزی، علائم، علل و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

هدف ما از نگارش این مقاله، این است که به شما در شناخت بهتر خودتان و یافتن راه‌هایی برای مدیریت علائمتان کمک کنیم. ما می‌دانیم که BPD می‌تواند زندگی را طاقت‌فرسا کند، اما می‌خواهیم به شما امید دهیم که با دریافت کمک مناسب، می‌توانید بر این اختلال غلبه کنید و زندگی شادی را تجربه کنید.

در ادامه، با ما همراه باشید تا به اعماق دنیای BPD سفر کنیم و دریچه‌ای نو به سوی بهبود و رهایی بگشاییم. در این سفر، به موارد زیر خواهیم پرداخت:

تعریف اختلال شخصیت مرزی
چه چیزی باعث اختلال شخصیت مرزی می شود؟
علائم اختلال شخصیت مرزی یا BPD
اختلال شخصیت مرزی چگونه تشخیص داده می شود؟
راههای درمان شخصیت مرزی
عوارض اختلال شخصیت مرزی چیست؟
راه‌های مدیریت علائم BPD در زندگی

ما در این مسیر، همگام با شما خواهیم بود و تلاش می‌کنیم تا اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیارتان قرار دهیم. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با BPD زندگی می‌کنند. با هم می‌توانیم بر این چالش غلبه کنیم و زندگی شادی را تجربه کنیم.

تعریف اختلال شخصیت مرزی (BPD)

اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک نوع مشکل سلامت روان است. همچنین ممکن است به آن اختلال شخصیت ناپایدار عاطفی نیز گفته شود. افراد مبتلا به BPD دارای نوسانات خلقی شدید هستند و ممکن است رفتارهای بی پروا از خود نشان دهند. همچنین مدیریت احساسات برایشان دشوار است.

اگر به اختلال شخصیت مرزی مبتلا باشید، ممکن است در انجام کارهای روزانه، تعهدات و رویدادهای زندگی با مشکل روبرو شوید. شاید در حفظ شغل و روابط خود دچار مشکل شوید. همچنین ممکن است برای کنار آمدن با این وضعیت به پرخوری، مصرف الکل یا مواد مخدر روی بیاورید.

دریافت درمان بسیار مهم است. چرا که شما در معرض خطر بیشتری برای خودکشی قرار دارید. همچنین احتمال ابتلا به افسردگی، اضطراب، اختلال مصرف مواد و خودآزاری در شما بالاتر است. متخصصان هنوز در حال یادگیری در مورد این اختلال هستند. با این حال، روش‌های خاصی از درمان وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد و اغلب بسیار موفق هستند.

ریشه اختلال شخصیت مرزی — افرادی که مورد سوء استفاده یا بی‌توجهی قرار گرفته‌اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی هستند.

چه چیزی باعث اختلال شخصیت مرزی (BPD) می شود؟

کارشناسان سلامت روان هنوز به طور دقیق علت اختلال شخصیت مرزی را نمی دانند. برخی مطالعات نشان داده اند که این اختلال ممکن است ارثی باشد. همچنین محیط اجتماعی و فرهنگی شما ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد. به عنوان مثال، اگر در جامعه‌ای با روابط ناپایدار زندگی می‌کنید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به BPD قرار بگیرید. افرادی که مورد سوء استفاده یا بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال شخصیت مرزی هستند. همچنین زندگی با والدین یا سرپرستانی که سابقه اختلال مصرف مواد یا فعالیت‌های مجرمانه دارند، ممکن است این خطر را افزایش دهد.

علائم اختلال شخصیت مرزی چیست؟

علائم اختلال شخصیت مرزی اغلب در دوران نوجوانی شروع می شود. این علائم می توانند در افراد مختلف متفاوت باشند. با این حال، افراد مبتلا به BPD حداقل پنج مورد از علائم زیر را در طول زمان تجربه خواهند کرد:

الگوی نوسانات شدید خلقی در طول چند ساعت یا چند روز: احساسات فرد به سرعت و به صورت افراطی تغییر می‌کند، مثلا از شادی به غم یا از آرامش به عصبانیت.
خشم شدید و مشکل در کنترل آن: فرد مبتلا به سختی می‌تواند خشم خود را مدیریت کند و ممکن است واکنش‌های تکانشی و پرخاشگرانه از خود نشان دهد.
روابط ناپایدار با خانواده و دوستان: فرد روابط بسیار صمیمی و نزدیک با اطرافیان برقرار می‌کند اما به سرعت این صمیمیت به خشم و نفرت تبدیل می‌شود و الگویی ناپایدار در روابط ایجاد می‌گردد.
ترس شدید از رها شدن و واکنش‌های افراطی به آن: فرد مبتلا به BPD وحشت رها شدن دارد و ممکن است برای جلوگیری از آن رفتارهای افراطی از خود بروز دهد.
احساس ناپایدار از خود: فرد در مورد هویت و ارزش‌های خود دچار تردید و سردرگمی است و ممکن است به طور ناگهانی اهداف و علایقش را تغییر دهد.
احساس جدایی از خود، بدن یا واقعیت و یا داشتن افکار پارانوئیدی: فرد ممکن است احساس کند از خودش، بدنش یا حتی واقعیت جدا شده است و یا دچار افکار مشکوک و توهم‌گونه شود.
احساس دائمی پوچی: احساس بی‌معنایی و پوچی در زندگی یکی از علائم شایع BPD است.
رفتارهای خود تخریب‌گر: فرد ممکن است برای تسکین درد و ناراحتی خود به رفتارهای مخرب مانند سوء مصرف مواد، پرخوری عصبی، روابط جنسی پرخطر، رانندگی خطرناک یا ولخرجی روی بیاورد.
رفتارهای خودآزارانه یا اقدام به خودکشی: فرد مبتلا به BPD ممکن است به خود آسیب بزند (مثل بریدن، کندن مو یا سوزاندن خود) و یا اقدام به خودکشی داشته باشد.

علائم اختلال شخصیت مرزی ممکن است با علائم برخی بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی دیگر همپوشانی داشته باشد. تشخیص قطعی این اختلال باید همیشه توسط پزشک متخصص سلامت روان انجام شود.

تشخیص شخصیت مرزی مردان — اختلال شخصیت مرزی بر عملکرد فرد در زندگی روزمره نیز تاثیرات منفی بسیاری می‌گذارد.

اختلال شخصیت مرزی چگونه تشخیص داده می شود؟

در صورت داشتن علائم اختلال شخصیت مرزی، یک متخصص سلامت روان می تواند شما را تشخیص دهد. این متخصصین می توانند شامل روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی بالینی یا پرستار متخصص روانپزشکی باشند.

متخصص سلامت روان در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوال خواهد کرد. همچنین ممکن است در مورد سابقه خانوادگی شما از نظر شرایط سلامت روان پرس و جو کند. احتمالاً معاینه فیزیکی نیز انجام شود تا سایر بیماری ها رد شوند. حتما تمام مشکلات سلامتی و داروهایی که مصرف می کنید را به متخصص سلامت روان اطلاع دهید.

درمان شحصیت مرزی — افراد مبتلا به BPD با دریافت درمان دارویی و شناختی-رفتاری، بهبود قابل توجهی پیدا می کنند.

اختلال شخصیت مرزی چگونه درمان می شود؟

متخصص سلامت روان بر اساس موارد زیر، درمان اختصاصی شما برای اختلال شخصیت مرزی (BPD) را تعیین خواهد کرد:

شدت مشکل: میزان و شدت علائمی که تجربه می‌کنید در تعیین نوع درمان نقش دارد.
سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی شما: وضعیت جسمانی و سوابق پزشکی شما در انتخاب روش درمانی در نظر گرفته می‌شود.
تحمل شما نسبت به داروها، روش‌ها یا درمان‌های خاص: توانایی شما برای تحمل داروهای خاص یا روش‌های درمانی در انتخاب نوع درمان مؤثر است.
پیش‌بینی روند اختلال: متخصص بر اساس علائم و شرایط شما، روند احتمالی بیماری را پیش‌بینی می‌کند و درمان را بر این اساس تنظیم می‌کند.
نظر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی درگیر در درمان شما: در برخی موارد، تیم درمانی متشکل از متخصصان مختلف در مورد بهترین روش درمان تصمیم‌گیری می‌کنند.
نظر و ترجیح شما: نظر و خواسته‌ی شما در انتخاب روش درمانی اهمیت دارد.

بسیاری از افراد مبتلا به BPD با دریافت درمان مناسب، بهبود می‌یابند. رایج‌ترین درمان برای BPD، روان‌درمانی است. روان‌درمانی می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. همچنین مشارکت خانواده‌ی شما در روند درمان می‌تواند بسیار مفید باشد. یک روان‌درمانگر آموزش دیده ممکن است از یکی یا ترکیبی از روش‌های زیر استفاده کند:

درمان شناختی-رفتاری (CBT): این روش به شما ابزارهایی برای تغییر افکار و رفتارهایتان ارائه می‌دهد.
درمان رفتاری دیالکتیکی (DBT): این روش به شما کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری نسبت به زمان حال داشته باشید. همچنین به شما می‌آموزد که چگونه احساسات و واکنش‌های افراطی را کاهش دهید.
درمان مبتنی بر طرحواره (Schema Therapy): این روش به شما کمک می‌کند تا دیدگاه خود را نسبت به خودتان تغییر دهید. در این روش، شما یاد می‌گیرید که نگرش‌های منفی را به دیدگاه‌های مثبت‌تر تبدیل کنید.
سیستم آموزش برای پیش‌بینی هیجانی و حل مسئله‌ی خانوادگی (STEPPS): این روش به شما و اطرافیانتان (خانواده و دوستان) ابزارهایی برای مدیریت واکنش‌ها در موقعیت‌های خاص ارائه می‌دهد.
در برخی موارد، دارو نیز می‌تواند به افراد مبتلا به BPD کمک کند. داروهای ضدروان‌پریشی (نئورولپتیک و غیرمعمول) می‌توانند در کنترل برخی علائم مؤثر باشند. همچنین برای درمان علائم افسردگی یا اضطرابی که ممکن است همزمان با BPD بروز کنند، از داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب استفاده می‌شود.

اگر علائم شدید دارید، ممکن است برای مدتی به مراقبت های بیمارستانی نیاز داشته باشید.

عوارض اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی (BPD) نه تنها بر سلامت روان، بلکه بر عملکرد فرد در زندگی روزمره نیز تاثیرات منفی بسیاری می‌گذارد. در اینجا به برخی از این تاثیرات اشاره می‌کنیم:

1. مشکلات شغلی و تحصیلی:

ناتوانی در تمرکز و حفظ شغل
افت تحصیلی و ترک تحصیل
روابط نامناسب با همکاران و اساتید
عدم ثبات در انتخاب شغل یا رشته تحصیلی

2. مشکلات سلامت روان:

ابتلا به سایر اختلالات خلقی مانند اضطراب، افسردگی و دوقطبی
سوء مصرف مواد
اختلالات خوردن
احساس پوچی و تنهایی
ترس از طرد شدن
خشم و پرخاشگری

3. رفتارهای مخرب:

اقدام به خودکشی و خودآزاری
بستری شدن در بیمارستان روانی
درگیری و خشونت
مشکلات حقوقی و احکام زندان

4. روابط ناپایدار:

ایجاد روابط عاطفی ناسالم و پرچالش
ترس از صمیمیت
ناتوانی در حفظ روابط بلندمدت
اعتماد به نفس پایین

خبر خوب این است که با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان تا حد زیادی این مشکلات را کنترل کرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به BPD را ارتقا داد.

علل شخصیت مرزی زنان — افراد، مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که علائم شما را تشدید می‌کنند را شناسایی کنید.

راههای مدیریت اختلال شخصیت مرزی در زندگی

اگر به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستید:

رعایت دقیق برنامه‌ی ویزیت با پزشک یا درمانگر: به طور مرتب به جلسات درمانی خود مراجعه کنید و از لغو قرار ملاقات‌ها خودداری نمایید.
خواب کافی: به میزان کافی بخوابید. در صورت داشتن مشکل در خواب، حتما آن را با پزشک یا درمانگر خود در میان بگذارید.
رژیم غذایی سالم: از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید و وعده‌های غذایی را به طور منظم میل نمایید.
فعالیت بدنی: برای کاهش استرس و بهبود خلق، فعالیت بدنی داشته باشید.
شناسایی عوامل محرک: افراد، مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که علائم شما را تشدید می‌کنند را شناسایی کنید.
مشاوره با پزشک در صورت وخامت علائم: در صورت تشدید علائم یا احساس تمایل به خودکشی، فورا با پزشک یا درمانگر خود صحبت کنید.

علائم شخصیت مرزی — احساس بی‌معنایی و پوچی در زندگی یکی از علائم شایع اختلال شخصیت مرزی BPD است.

اختلال شخصیت مرزی در مردان

علائم اختلال شخصیت مرزی در مردان با زنان تفاوت دارد. مردان مبتلا به این اختلال ممکن است رفتارهای پارانوئید (سوءظن)، خودشیفته و ضداجتماعی از خود نشان دهند. همچنین ممکن است اختلال شخصیت مرزی در مردان از طریق سوء مصرف مواد و اعتیاد به آن‌ها و همچنین اعتیاد به رفتارهایی مانند برقراری روابط جنسی متعدد، خرید بی رویه یا قمار بروز پیدا کند.

کلام پایانی

اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک مشکل سلامت روان است که باعث رفتارهای تکانشی، بی پروا، نوسانات خلقی و بی ثباتی احساسی می شود. علت احتمالی این اختلال، زندگی در محیطی آشفته و با حمایت ناپایدار خانواده است. افراد مبتلا به BPD اغلب پس از اقدام به خودآزاری، بریدن خود و یا تلاش برای خودکشی، به دنبال کمک پزشکی می گردند.

به طور کلی، افراد مبتلا به BPD با دریافت درمان دارویی و شناختی-رفتاری، بهبود قابل توجهی پیدا می کنند.

تشخیص زودهنگام می تواند کیفیت زندگی فرد در درازمدت را بهبود بخشد. همچنین به فرد در برقراری روابط پایدار کمک می کند و از بروز اختلالات و رفتارهای خشونت آمیز در زندگی فرد و اطرافیانش جلوگیری می کند. علائم این اختلال معمولا مزمن بوده و در طول زندگی فرد باقی می ماند.