11 اشتباه رایج در تربیت کودک
تربیت کودک می‌تواند تجربه‌ای پرفراز و نشیب و گاه طاقت‌فرسا باشد، به خصوص زمانی که احساس می‌کنید به تنهایی در حال تلاش هستید و هیچ کاری را به درستی انجام نمی‌دهید. اما به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و اشتباه جزئی نیز از فرآیند یادگیری و رشد است.
هر پدر و مادری در طول مسیر، اشتباهاتی مرتکب می‌شود. مهم این است که از این اشتباهات درس بگیریم و برای بهبود تلاش کنیم.
دراین مقاله از مسیر آرامش دی به 11 رفتار غلط در تربیت کودک که باید از آنها آگاه باشید و راهکارهایی برای اجتناب از آنها، اشاره می‌کنیم:
- اشتباه شماره یک در تربیت کودک: نادیده گرفتن مشکلات
- اشتباه شماره دو در تربیت کودک: کوچک یا بزرگ شمردن مشکلات
- اشتباه شماره سه در تربیت کودک: داشتن انتظارات غیرواقعی و بیجا
- اشتباه شماره چهار در تربیت کودک: بی ثباتی در تربیت کودک
- اشتباه شماره پنج در تربیت کودک: بی توجهی به قوانین یا محدودیت ها در تربیت کودک
- اشتباه شماره شش در تربیت کودک: جنگ قدرت با کودک
- اشتباه شماره هفت در تربیت کودک: راضی نشدن به تغییر روش در تربیت کودک
- اشتباه شماره هشت در تربیت کودک: الگوی نامناسب بودن برای کودک
- اشتباه شماره نه در تربیت کودک: حمایت و رفتن به جنگ مشکلات کودک
- اشتباه شماره ده در تربیت کودک: به کودک اجازه اشتباه ندادن
- اشتباه شماره یازده در تربیت کودک: بی‌توجهی به صحبت‌های کودک
1. نادیده گرفتن مشکلات
بسیاری از والدین به دلیل اینکه فکر می‌کنند برخی از مشکلات قابل حل نیستند و یا به سادگی باید آنها را بپذیرند، ماه‌ها یا حتی سال‌ها را با ناامیدی سر می‌کنند. این مشکلات رایج ممکن است شامل چالش‌های مربوط به زمان خواب، بیدار شدن‌های مکرر شبانه، یا عصبانیت‌های ناگهانی و مشکلات رفتاری در کودکان بزرگتر باشد.
با اینکه حل کردن این مشکلات ممکن است به تلاش زیادی نیاز داشته باشد، اما اکثر مسائل ای که به عنوان والدین با آنها روبرو می‌شوید، قابل حل و تغییر هستند. هرچند ممکن است به کمی کمک نیاز داشته باشید.
شاید همراه با تولد فرزندتان، دفترچه راهنمائی برای تربیت کودک دریافت نکرده‌اید، اما کتاب‌ها، وب‌سایت‌ها و افراد زیادی هستند که می‌توانند شما را در مسیر چالش‌های والدین راهنمایی کنند.
پزشک متخصص اطفال یا سایر متخصصان و روانشناسان کودک نیز می‌توانند در مواجهه با مشکلات دشوار یا مداوم به شما کمک کنند.
2.کوچک یا بزرگ شمردن مشکلات
اولین قدم برای حل هر مشکلی، تشخیص درست آن است. متاسفانه، گاهی اوقات والدین در مورد مشکلات فرزندانشان دچار تغییرات شناختی می‌شوند و آنها را بیش از حد یا کم اهمیت جلوه می‌دهند.
دکتر امیلی گارنوتا، روانشناس بالینی متخصص در حوزه تربیت کودک، سلامت روان مادر و موارد دیگر، در این باره می‌گوید:
کم‌اهمیت جلوه دادن مشکلات باعث می شود والدین از اطلاعات مهمی مانند افسردگی یا مصرف مواد مخدر فرزندشان غافل شوند. این امر می‌تواند پیامدهای منفی و جبران‌ناپذیری داشته باشد.
بزرگ‌نمایی مشکلات که اغلب ناشی از اضطراب والدین است می‌تواند باعث خفگی و کنترل شدید کودکان توسط والدین شود و ممکن است به سلامت روان و عزت نفس کودک آسیب بزند.
بزرگ‌نمایی مشکلات باعث شکل‌گیری الگوهای رفتاری مبتنی بر فاجعه‌سازی و تاکید بر جنبه‌های منفی در فرزندان می‌شود و این امر می‌تواند عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را خدشه‌دار کند.
3. داشتن انتظارات غیرواقعی و بیجا از کودک
داشتن انتظارات غیرواقعی از رفتار فرزندانتان می‌تواند به طور واقعی مشکلاتی را به وجود آورد. این اتفاق اغلب زمانی رخ می‌دهد که والدین در مواجهه با کودکی که در دو و نیم سالگی هنوز علاقه‌ای به یادگیری استفاده از توالت ندارد، یا کودکی ۶ ساله که شب‌ها خود را خیس می‌کند، یا نوجوانی با اخلاق متغیر، احساس سرخوردگی یا بی‌صبری می‌کنند. اطمینان حاصل کنید که انتظارات‌تان با سطح رشدی فرزندتان مطابقت داشته باشد.
دکتر گولوتا می‌گوید: «زمانی که والدین انتظارات غیرواقعی از فرزندان خود دارند، این امر باعث ایجاد استانداردهای غیرقابل دسترسی کمال‌گرایی می‌شود. بیشتر کودکان تمایل دارند که پذیرفته شوند، به ویژه از سوی والدینشان.»
به گفته‌ی دکتر گارنوتا، داشتن انتظارات غیرواقعی از فرزندانتان نیز می‌تواند باعث شود که آنها در صورت عدم توانایی در رسیدن به آن انتظارات، احساس شرمندگی کنند. همچنین ممکن است در مورد خودشان باورهای منفی مانند “به اندازه کافی خوب نبودن” را پرورش دهند. این موضوع حتی می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب در آنها شود.
4. بی ثباتی در تربیت کودک
هیچ چیز به اندازه ی بی ثباتی در شیوه ی تربیت کودک نمی تواند به کودکان آسیب برساند. این بی ثباتی زمانی رخ می دهد که والدین در برخورد با فرزندانشان رویه ی ثابتی ندارند. گاه سختگیر و گاه آسان گیر هستند و یا به نظر می رسد که اصلاً اهمیتی به رفتارهای فرزندشان نمی دهند.
این بی ثباتی در تربیت کودک، سردرگمی را در کودک ایجاد می کند. او نمی داند که از او چه انتظاری می رود و چگونه باید رفتار کند.
دکتر جکلین گولوتا، روانشناس و مشاور متخصص در زمینه شیوه تربیت کودک، معتقد است که:
- بی ثباتی در تربیت کودک، منجر به سوءتفاهم و پیام های ضد و نقیض برای کودک می شود.
- اگر والدین حرفشان را عملی نکنند، فرزندان اقتدار آنها را جدی نخواهند گرفت و این موضوع می تواند به بی احترامی منجر شود.
- بی ثباتی در تربیت کودک، اضطراب و ناامنی را در کودک افزایش می دهد.
- کودکان برای رشد و شکوفایی به ثبات و نظم در محیط زندگی خود نیاز دارند.
والدین باید با یکدیگر در مورد شیوه ی تربیت کودکشان به توافق برسند و قوانین ثابتی را برای او تعیین کنند. همچنین، باید حرفشان را عملی کنند و در اجرای قوانین قاطع باشند. با ثبات و قاطع بودن در تربیت، به فرزندتان کمک می کنید تا احساس امنیت و ثبات کند و در مسیر درست رشد و پیشرفت قرار گیرد.
5. بی توجهی به قوانین یا محدودیت ها در تربیت کودک
شاید فکر کنید با رها کردن فرزندتان به حال خود و اجازه دادن به او برای انجام هر کاری که دوست دارد، به او لطف می‌کنید. اما واقعیت این است که اکثر کودکان، به خصوص کودکان کم‌سن‌تر، در محیطی بدون هیچ‌گونه چارچوب و نظم، زندگی کردن را دشوار می‌یابند.
کودکان با داشتن قوانین و محدودیت‌ها، احساس امنیت و ثبات بیشتری می‌کنند. آنها با دنبال کردن روال‌های ثابت و داشتن انتخاب‌های محدود، یاد می‌گیرند که چه انتظاری باید در طول روز داشته باشند و چگونه در چارچوب قوانین، به طور مستقل عمل کنند.
دکتر گولوتا می‌گوید: «زمانی که والدین قوانینی وضع نمی‌کنند یا محدودیت‌هایی را تعیین نمی‌کنند، با ریسک‌هایی مانند رفتارهای منفی، عصبانیت‌های شدید، پرخاشگری، سرکشی و رفتارهای جلب توجه مواجه می‌شوند.»
او در ادامه توضیح می‌دهد: «این موضوع بر کوتاه‌مدت و بلندمدت نحوه‌ی واکنش کودکان به موقعیت‌ها تأثیر می‌گذارد. در کوتاه‌مدت، کودکان ممکن است از مرزها عبور کنند و احترام کمی یا اصلا احترامی برای والدین خود قائل نباشند. در بلندمدت، کودکان ممکن است احساس کنند که همواره حق‌شان است هر چه می‌خواهند به دست بیاورند، حتی با رفتار ضعیف.»
6. جنگ قدرت با کودک و مقابله به مثل
یکی دیگر از اشتباهات رایج در تربیت کودک جر و بحث با کودک است. دعوا و بحث با فرزندتان، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه اوضاع را بدتر هم می‌کند. این رفتار به جای اینکه به شما در کنترل رفتار فرزندتان کمک کند، به او قدرت می‌دهد و باعث می‌شود احساس کند که می‌تواند با تحریک شما به خواسته‌هایش برسد.
جنگ قدرت، یک رقص خانوادگی مخرب است که در آن شما و فرزندتان در چرخه‌ای از رفتارهای منفی و ارتباطات ناکارآمد گرفتار می‌شوید.
اما راه‌حل چیست؟
- جنگ قدرت را متوقف کنید.
- به جای داد و فریاد و عصبانیت، به دنبال راه‌حل‌های مؤثرتر برای تنبیه فرزندتان باشید.
- از روشهای «محرومیت موقت» و «عواقب منطقی و طبیعی» استفاده کنید.
- قبل از استفاده از این روش‌ها، وقت خود را صرف بحث و جدل با فرزندتان نکنید.
با صبر و حوصله و استفاده از روشهای درست، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا رفتارهای نامناسب خود را اصلاح کند و روابطتان با او قوی‌تر شود.
به خاطر داشته باشید کودکان به عشق، توجه و راهنمایی شما نیاز دارند. با ایجاد یک محیط امن و حمایتی، به فرزندتان کمک کنید تا احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس کند. با او با احترام و صبر و حوصله رفتار کنید. به حرف‌هایش گوش دهید و به احساساتش اهمیت دهید. با تلاش و پشتکار، می‌توانید رابطه‌ای سالم و صمیمی با فرزندتان ایجاد کنید.
۷. راضی نشدن به تغییر روش در تربیت کودک
یکی از اشتباهات بزرگ والدین در تربیت کودک، اصرار بر روشهای تربیتی‌ای است که کار نمی‌کنند. درست به اندازه‌ای که تلاش نکردن برای حل مشکلات فرزندتان اهمیت دارد، تشخیص دادن و تغییر روشهای تربیتی ناکارآمد نیز مهم است.
برای مثال، شاید تصور کنید که «محرومیت موقت» روش مؤثری برای تنبیه است، اما اگر مجبورید هر روز برای اصلاح یک مشکل یا رفتار خاص از آن استفاده کنید، یعنی این روش برای فرزند شما کارایی ندارد.
یا شاید «روتین خواب» فرزندتان به گونه‌ای است که او بارها از تخت بیرون می‌آید، یک ساعت طول می‌کشد تا بخوابد و شما را کلافه و فرزندتان را برای صبح روز بعد خسته می‌کند. در این صورت، به احتمال زیاد به روشی جدید برای کمک به خواب رفتن فرزندتان نیاز دارید.
اگر روش‌هایی که امتحان می‌کنید کارساز نیستند و نمی‌دانید قدم بعدی چیست، با یک پزشک متخصص اطفال یا یک متخصص سلامت روان صحبت کنید.
۸. الگوی نامناسب بودن برای کودک
کودکان برای یادگیری اینکه چه رفتارهایی درست و چه رفتارهایی غلط هستند، به الگوهای رفتاری در محیط اطرافشان نگاه می‌کنند؛ و از آنجایی که والدین بیشترین کسانی هستند که کودکان با آنها وقت می‌گذرانند، نقش الگویی آنها برای فرزندانشان بسیار مهم است.
رفتار شما به عنوان یک الگو، نه تنها به فرزندانتان در مورد مناسب بودن یا نامناسب بودن رفتارهایشان می‌آموزد، بلکه به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های مهم زندگی را نیز یاد بگیرند.
برای مثال، زمانی که فرزندانتان می‌بینند که شما با همسرتان ارتباطی سالم برقرار می‌کنید و اختلافات را به طور مسالمت‌آمیز حل می‌کنید، آنها نیز یاد می‌گیرند که چگونه در روابط خود با دیگران از این مهارت‌ها استفاده کنند.
دکتر گارنوتا، روانشناس کودک، می‌گوید: «زمانی که والدین با رفتارهای مثبت و سالم پیشرو هستند، به فرزندانشان کمک می‌کنند تا مهارت‌های مقابله‌ای قوی برای رویارویی با چالش‌ها و موقعیت‌های استرس‌زا در زندگی را یاد بگیرند.
همچنین، کودکان با مشاهده‌ی رفتارهای شما، مهارت‌های بین فردی مثبت و نحوه‌ی تعامل مؤثر با دیگران را نیز می‌آموزند.»
9. رفتن به جنگ مشکلات کودک به جای او
درست است که در برخی مواقع، لازم است والدین برای کمک به فرزندشان در حل مشکلاتشان دخالت کنند. اما جنگیدن دائمی برای حل مشکلات فرزندانتان، به آنها آزادی یادگیری نحوه‌ی تعامل با دیگران را نمی‌دهد.
دکتر گارنوتا، روانشناس کودک، می‌گوید: «کودکانی که همیشه توسط والدینشان حمایت می‌شوند، فرصت یادگیری مهارت‌های حل تعارض و ابراز وجود را از دست می‌دهند.»
راهکار چیست؟
برای کودکان کم‌سن‌تر، الگوی مدیریت تعارض و ابراز وجود باشید. به آنها نشان دهید که چگونه می‌توان با قاطعیت و احترام، مشکلات را حل کرد و با بزرگتر شدن کودکان به تدریج آنها را تشویق کنید تا مسئولیت بیشتری در حل تعارضات خود بر عهده بگیرند.
به یاد داشته باشید کودکان با غلبه بر چالش‌ها و حل مشکلاتشان، قوی‌تر و با اعتماد به نفس‌تر می‌شوند. حمایت شما از فرزندانتان به این معنا نیست که همیشه باید مشکلات آنها را حل کنید بلکه شما با تشویق آنها به استقلال، به آنها کمک می‌کنید تا به بهترین نسخه‌ی خود تبدیل شوند.
10. به کودک اجازه اشتباه ندادن
همه ما می‌دانیم که اشتباه کردن جزئی از زندگی است. اما گاهی اوقات، به عنوان والدین، وسوسه می‌شویم که از فرزندمان در برابر اشتباه کردن محافظت کنیم.
دکتر گارنوتا، روانشناس کودک، می‌گوید: «این حس طبیعی است، اما مهم است که به خاطر داشته باشیم که کودکان برای یادگیری و رشد به تجربه‌ی اشتباه نیاز دارند.»
اشتباهات فرصتی است برای ارزیابی مجدد، پذیرفتن مسئولیت و یادگیری مهارت‌های مهم است.
نجات دائمی فرزندانتان از اشتباه مانع از یادگیری آنها به این روش می‌شود. ممکن است باعث شود باورهای ناسالمی در مورد خودشان پیدا کنند. می‌تواند بر انعطاف‌پذیری و مهارت‌های عاطفی و آرامش‌بخشی آنها تأثیر بگذارد. ممکن است منجر به عزت نفس پایین و ترس از شکست شود.
به جای نجات فرزندانتان به آنها فرصت دهید تا از اشتباهات خود درس بگیرند.
11. بی‌توجهی به صحبت‌های فرزندتان
به عنوان والدین، یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای فرزندتان انجام دهید، گوش دادن فعال به حرف‌های او است.
دکترگارنوتا، روانشناس کودک، می‌گوید: «زمانی که به حرف‌های فرزندتان گوش می‌دهید، به چند کار مهم دست می‌زنید:
- به افکار و احساسات او اعتبار می‌بخشید. این به فرزندتان نشان می‌دهد که شما او را درک می‌کنید و برای نظرات و احساساتش ارزش قائل هستید.
- به او نشان می‌دهید که برای شما مهم است. وقتی برای صحبت‌های فرزندتان وقت می‌گذارید و با دقت به او گوش می‌دهید، به او نشان می‌دهید که برایتان ارزشمند است.
- به ساختن ارتباطی قوی‌تر بین خود و فرزندتان کمک می‌کنید. گوش دادن فعال، اعتماد و صمیمیت را در رابطه شما با فرزندتان ایجاد می‌کند.
- به او کمک می‌کنید تا یک مفهوم سالم از خود را توسعه دهد. زمانی که فرزندتان احساس می‌کند که شنیده می‌شود و درک می‌شود، عزت نفس و اعتماد به نفس او افزایش می‌یابد.
- به او نشان می‌دهید که گوش دادن به دیگران مهم است. با الگوبرداری از شما، فرزندتان یاد می‌گیرد که به صحبت‌های دیگران با احترام گوش کند و به نظرات آنها اهمیت دهد.
سخن پایانی
اشتباه کردن در مسیر فرزندپروری و تربیت کودک عادی است، اما انعطاف‌پذیری کلید موفقیت است!
همه ما می‌خواهیم بهترین والدین دنیا باشیم، اما هیچ‌کس کامل نیست و در طول مسیر اشتباهاتی هم خواهیم کرد.
مهم این است که به یاد داشته باشیم فرزندپروری سفری دائمی در حال یادگیری و پیشرفت است. این سفر نیازمند انعطاف‌پذیری و آمادگی برای تغییر رویکردها در صورت نیاز است.
خبر خوب این است که با شناسایی اشتباهات رایج والدین در تربیت کودک و تلاش برای اصلاح آنها قبل از تبدیل شدن به مشکلات بزرگتر، می‌توانید به بهترین نسخه‌ی خود به عنوان یک پدر یا مادر تبدیل شوید.
اولین قدم در این مسیر، پذیرش و انعطاف‌پذیری کافی برای تشخیص زمان نیاز به تغییر مسیر است.
در اینجا چند نکته برای کمک به شما در این مسیر آورده شده است:
- از اشتباهات خود درس بگیرید: به جای اینکه روی اشتباهات خود تمرکز کنید، از آنها به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد استفاده کنید.
- از دیگران کمک بخواهید: از صحبت با دیگر والدین، اعضای خانواده یا متخصصان برای دریافت راهنمایی و پشتیبانی دریغ نکنید.
- ذهن باز داشته باشید: آماده باشید تا رویکردهای خود را در صورت نیاز تغییر دهید.
- به خودتان ایمان داشته باشید: شما از پس این کار برمی‌آیید!
دیدگاهتان را بنویسید